1. Chọn dê giống theo loài
Tại nước ta hiện nay có 3 giống dê phổ biến, có thể nhắc tới là:
Dê Boer
Đây là giống dê chuyên thịt, chúng bắt nguồn từ Hà Lan và được nuôi nhiều nhất ở các nước Nam Phi. Boer có nghĩa là “người nông dân”. Tại Việt Nam, dê Boer được nhập khẩu và chăn nuôi từ năm 2002.
Đặc điểm: Dê boer có lông lưng màu trắng, hơi nâu hoặc vàng nhạt. Cổ,hai bên hông và phần đuôi màu đen. Một số con dê boer có lông trắng chạy sọc trên mặt. Thể trạng giống dê này cơ bắp chắc khỏe, tốc độ sinh trưởng và phát triển nhanh.
Trọng lượng: Dê đực trưởng thành có thể đạt từ 100 – 160kg, con cái trưởng thành đạt từ 90 – 100kg.
Dê Bách Thảo
Dê Bách Thảo là loại dê lai giữa dê cỏ nước ta và các giống dê nhập. Chúng có khả năng thích nghi tốt với điều kiện khí hậu Việt Nam, đặc biệt là những vùng nắng nóng, nhiệt độ cao.
Đặc điểm: Giống dê Bách Thảo rất dễ nhận biết bởi màu lông tương đối đồng nhất – màu đen chiếm 60% đàn. Trên mặt, dọc phần cổ, tai, chân, bụng dê Bách Thảo có màu trắng. Đầu dài, tai cụp xuống, đa phần những con dê này không có râu cằm.
Trọng lượng: Con đực trưởng thành đạt 75 – 80kg, con cái trưởng thành đạt từ 40 – 45kg
Dê cỏ (dê địa phương)
Dê cỏ Việt Nam là giống dê đã có từ lâu và được người dân nuôi theo phương pháp quảng canh, chăn thả nhỏ lẻ.
Những chú dê cỏ không đồng nhất về màu lông. chúng có nhiều màu như: đen, nâu, trắng, khoang đen trắng.
Dê địa phương có vóc dáng nhỏ, tốc độ tăng trưởng thấp,tuy nhiên chúng có thể thích nghi tốt với điều kiện khí hậu khắc nghiệt, chịu bệnh tốt, thịt chắc khỏe.
2. Chọn giống dê theo Đực – Cái
Chọn dê đực
Chọn dê đực giống phải chọn con khỏe mạnh, khung xương phát triển, cấu trúc cơ thể cân xứng, cơ quan sinh dục phát triển đều, săn chắc, khỏe mạnh, bìu dái nổi rõ.
Lựa dê giống có biểu hiện tính đực rõ rệt, lông ngực sâu và dài, lưng thẳng, mông dài. Không có các khuyết tật về cơ thể như: hàm dưới nhô ra hay thụt vào, chân khoèo…
Nếu được bà con nên chọn dê đực trong lứa sinh đôi, kiểm tra tinh dịch chất lượng tốt, không có tinh trùng dị dạng. Lựa chọn dê đực giống chủ yếu dựa trên khả năng thụ tinh, ngoại hình, dòng giống.
Nên chọn những con dê đực có đặc điểm: ngoại
Lưu ý: không nên chọn những con dê đực có các đặc điểm sau làm giống: không chọn con đang yếu, bệnh; không chọn những con có dị tật ngoại hình như chân vòng cung, móng chân quá ngắn hay quá dài…
Chọn dê cái
Để chọn dê cái làm giống nên chọn những con thể hiện được đặc trưng ngoại hình của giống và khả năng cho thịt/ sữa hoặc khả năng sinh sản tốt.
*Đối với dê hướng thịt:
Chọn những con có thân hình chữ nhật, Đầu dài, rộng, cổ dài vừa phải, thân mình nở rộng, hông to, lưng phẳng, bụng to vừa phải, da mềm, lông mịn, bộ phận sinh dục nở nang.
Chân dê cái phải chọn con chân dài, thẳng tránh tình trạng vú xệ chạm đất. Dáng đứng nghiêm chỉnh, các khớp trên cơ thể gọn và thanh.
Bầu vú nở rộng đầy đủ núm (4 núm vú), không vú đĩa, các phần cân đối và gắn chặt vào phần bụng, gọn ở phía trước, nhìn từ phía sau bầu vú nở tròn, treo vững, núm vú nên to dài từ 4 – 6cm, xung quanh bầu vú hiện lên các tĩnh mạch, không có núm vú kẽ.
Không nên chọn những con dê cái có đặc điểm sau làm giống: Đầu dài, không có hoặc trụi lông tai; cổ ngắn, thô; lồng ngực hẹp, bụng nhỏ; vú thịt, gồ ghề, ít sữa; chân móng không thẳng, đầu gối chân trước dày, chân sau vòng kiềng; cổ chân yếu; khớp mắt cá ở hai chân gồ sát nhau.
hình đặc trưng của giống loài; là con to khỏe trong đàn; đầu ngắn, rộng, tai to và dày, thân hình cân đối; cổ to, ngực nở, 4 chân khỏe mạnh, cứng cáp; tinh hoàn hai bên đều và to.
*Đối với dê hướng sữa, dê sinh sản:
Với dê chuyên sinh sản và chuyên lấy sữa, thì bà con nông dân nên chọn con cái có đầu dài, mình nở nang, ngực sâu, lưng thẳng, bụng to vừa phải, bộ phận sinh dục đều, đẹp và nở nang. Thân hình có dạng hình nêm.
Chọn con cái có hai chân trước thẳng, chân sau cứng cáp, các khớp gọn thanh không dày. Bầu vú nở rộng, cân đối, bầu vú gắn chặt vào phần bụng, gọn ở phía trước, hai núm vú dài và đưa về phía trước, nhìn từ phía sau thấy bầu vú nở tròn, lông bầu vú càng mịn càng tốt.
Những con cái giống nên có vẻ mặt linh hoạt, cổ mềm, dài và nhọn về phía đầu, lưng thẳng, chân thẳng và cân đối, hàm khỏe. Đặc biệt nếu chúng có một lõm ở phía xương chậu thể hiện khả năng tiêu hóa tốt.
Không nên chọn những con dê cái có đặc điểm sau làm giống: Đầu quá dài trong khi cổ lại ngắn, bụng nhỏ, vú nhỏ – xồ xề, chân ngắn, trụi lông tai, lồng ngực hẹp sẽ không khỏe, hay mắc bệnh và khó rất nuôi.
